تاریخچه «قیمه» و غذاهای نذری محرم

«نادر میرزا قاجار» نواده «فتحعلی شاه قاجار» در کتاب «خوراک‌های ایرانی» که به آشپزی دوره قاجار اختصاص دارد از این باور ایرانیان قاجاری پرده برمی‌دارد که قیمه متعلق به دوره ساسانیان و بلکه نخستین خورش جهان است.

به گزارش برنا؛ «خورش قیمه» از کی شد مهم‌ترین غذای نذری در ایام محرم؟ دراین‌باره روایت‌های متفاوت و جالبی وجود دارد؛ نخستین روایت هم اینکه قیمه از دوره قاجار غذای نذری محرم شد؛ چون ایرانیان آن را بسیار لذیذ و «شاهنشاه خورش‌ها» می‌دانستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 قیمه در ایران قدیمی‌تر از این حرف‌هاست و در دوره صفویه هم «ژان شاردن»، سیاح فرانسوی آن را دیده و چشیده و درباره‌‌اش نوشته است: «[ایرانیان] گوشت را هرگونه به کار برند، خواه خورش قیمه یا انواع خورش‌های دیگر یا کباب باشد، با بهترین ادویه چاشنی می‌زنند».

«نادر میرزا قاجار» نواده «فتحعلی شاه قاجار» نیز در کتاب «خوراک‌های ایرانی» که به آشپزی دوره قاجار اختصاص دارد از این باور ایرانیان قاجاری پرده برمی‌دارد که قیمه متعلق به دوره ساسانیان و بلکه نخستین خورش جهان است.

وی درباره قیمه نوشته است: «شاهنشاه خورش‌ها و از ساسانیان مانده، بدان جای که از این خورش گمان است پیش‌تر خورشی نبود. بس نیکو و بامزه و گوارنده و پسنده‌ هرکسی است. و آن، چنان پزند که گوشت فربه باید که آن را به کارد پاره‌ها کنند چون فندقی هر یک به یک‌اندازه و روغن باید هر چه پاک‌تر و بهتر. پس به دیگدان بریزند... چون پیاز و گوشت به اندازه سرخ گردید، نیمه‌‌نخود [لپه] به‌اندازه افکنند، پس آب به‌اندازه ریزند و برافروزند تا نیک پخته شود. پس، زعفران به آب سوده [بسایند، مخلوط کنند] در آن ریزند که به رنگ زعفرانی گردد. و از داروها [ادویه‌ها] افشانند».

البته به قیمه بادمجان هم ارادت ویژه داشته و در ادامه نوشته است: «و بدان‌گاه که بادنگان [بادمجان] بُوَد، قیمه‌ بادنگان بهترین خورش‌‌هاست... بادنگان‌های سرخ‌کرده بدان افکنند تا نیک پخته گردد و نیک‌ترین خورش‌هاست».

با این ارج و قربی که قیمه نزد مردمان عهد قاجار داشته، معلوم است که چرا این غذا را برای پخت نذری و اطعام عزاداران محرم برمی‌گزیدند؛ غذای عزیز و لذیذ و همه‌پسند! 

قیمه با گوشت قورمه

علاوه‌ بر علاقه ایرانیان دوره قاجار تا دوره حاضر به قیمه روایت‌های دیگری هم درباره جایگاه این خورش محبوب در میان غذاهای نذری وجود دارد؛ از جمله اینکه: «چرخشی بودن محرم که گاه به تابستان می‌افتاد و گاه به زمستان در گذر زمان محبوبیت قیمه را برای نذری افزایش داد؛ چرا که قیمه به‌دلیل امکان نگه‌داری لپه خشک، برخلاف قورمه‌سبزی و خورش بامیه و خورش کدو و... خورش تمام فصول است».

روایت دیگر اینکه: «نباید نقش زنان را در بسط و گسترش نذری‌های ایام محرم نادیده گرفت. زنان علاوه‌ بر اینکه در پخت غذای نذری در تکایا مشارکت داشتند، دارای مراسم مستقل خود نیز بودند. زنان دوره قاجار و پهلوی معمولا مراسم کوچکی را در این ایام در خانه‌هایشان برگزار می‌کردند و برای برآورده‌شدن حاجتشان نذری می‌دادند.

در این مراسم که بانوان مدیریت را به‌طور کامل بر عهده داشتند [برای بی‌نیازبودن از ذبح گوسفند و شقه‌کردن گوشت توسط مردان] از گوشت ذخیره‌ شده که به آن قورمه می‌گفتند، استفاده می‌کردند که این گوشت بیش‌تر مناسب قیمه بود و قیمه‌ بهتری با مزه خاصی با آن پخته می‌شد که مطلوبیت بیشتری از دیگر خورش‌ها داشت و پرطرفدار بود.

گوشت قورمه در واقع گوشت خرد شده‌ است که پس از سرخ‌کردن در روغن در ظروف سفالی یا خیک نگهداری می‌شد. یکی از دلایلی که امروزه غذای نذری غالب این ایام قیمه است به این موضوع برمی‌گردد».

ربط قیمه محرم به رضاخان!

روایت دیگری که از دلیل رواج طبخ قیمه در ایام محرم وجود دارد به دوره پهلوی اول بازمی‌گردد و ماجرا از این قرار است: «رضاخان که پیش از رسیدن به‌ سلطنت در مراسم سوگواری‌ ماه محرم شرکت می‌کرد پس از رسیدن به‌ حکومت تغییر رویه داد و به‌ تدریج مراسم عزاداری را ممنوع کرد. شهربانی برای برقراری مجالس عزاداری موانع و مشکلاتی به‌وجود آورد و از صاحبان تکایا و هیأت‌ها خواست برای برگزاری مراسم‌ ماه محرم اجازه بگیرند.

بعدها در دوره رضاخان حرکت دسته‌های عزادار نیز در ایام محرم ممنوع شد. حتی اگر احیانا در بعضی خانه‌ها مخفیانه و به‌صورت پنهانی مراسم عزاداری برپا می‌شد صاحبخانه‌ها تحت ‌تعقیب قرار گرفته و راهی زندان می‌شدند. نوحه‌گران و تعزیه‌خوانان دستگیر شدند... ممنوعیت عزاداری علنی در دوره رضاخان باعث شد تا این مراسم به‌ جای تکیه و حسینیه و مسجد، در منازل بزرگ و خانه‌باغ‌ها برگزار شود».

طبق این روایت در تهران قدیم در مراسم‌ محرم بیشتر با آبگوشت و گوشت کوبیده و گاهی عدس‌پلو از عزاداران پذیرایی می‌شد، اما از وقتی مجالس عزا به خانه‌ها رفت غذاهای نذری هم به سبک غذاهای خانگی نزدیک شد و قیمه به‌دلیل همه‌پسند بودن غذای اصلی شد.

قیمه با همه روایت‌های متفاوتی که درباره‌اش وجود دارد همچنان محبوب‌ترین غذای نذری ایام محرم در ایران است.

 

 

 

 

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: محرم قیمه دوره قاجار غذای نذری ایام محرم خورش ها خانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۶۴۶۹۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر + تاریخچه، شعار و پوستر World Red Cross and Red Crescent Da

روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر World Red Cross and Red Crescent Day هر سال در ۸ می (۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۳) برگزار می‌شود تا به فعالیت‌های بشردوستانه توسط جنبش صلیب سرخ و هلال احمر در سراسر جهان ادای احترام کند. شعار این روز در سال ۲۰۲۴، «من با شادی می‌بخشم و این شادی، پاداش است» تعیین شده است.

به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، روز جهانی صلیب ۱ سرخ و هلال احمر World Red Cross and Red Crescent Day، جشن سالانه‌ای است که هر سال در هشتم می به مناسبت سالگرد تولد هانری دونانت، بنیان‌گذار صلیب سرخ و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (ICRC) برگزار می‌شود. این روز اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا به‌عنوان ادای احترام به فعالیت‌های بشردوستانه توسط جنبش صلیب سرخ و هلال احمر در سراسر جهان و گرامی‌داشت اصول اولیه نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر برگزار می‌شود. هر سال موضوع مجزایی برای این روز تعیین می‌شود تا مردم سراسر جهان را تشویق کند تا به این آرمان بپیوندند و به روش‌های فردی خود به صلح کمک کنند.

تاریخ روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر ۱۴۰۳

روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر هر سال در هشتم می مصادف با نوزدهم اردیبهشت ۱۴۰۳ برگزار می‌شود.

تاریخچه روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر

هنری دورانت، فعال اجتماعی و بومی سوئیس در سال ۱۸۶۳ کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را در ژنو سوئیس تأسیس کرد. وی به‌عنوان پدر صلیب سرخ در نظر گرفته می‌شود و اولین جایزه صلح نوبل را برای نقش مهم خود در جنبش صلیب سرخ و کنوانسیون ژنو در سال ۱۹۰۱ دریافت کرد. دورانت در سال ۱۹۱۰ درگذشت و سالگرد تولد وی به‌عنوان روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر نام‌گذاری شد.

تاریخچه روز جهانی صلیب سرخ را در اصل می‌توان در جنگ جهانی اول ردیابی کرد که صلیب سرخ سهم قابل‌توجهی در تقویت صلح داشت. در سال ۱۹۳۴، گزارش آتش‌بس صلیب سرخ در پانزدهمین کنفرانس بین‌المللی توکیو ارائه شد. این گزارش اصولی را بیان می‌کرد که هدف آن تضمین حفاظت از سربازان مجروح در طول درگیری‌ها بود.

پیشنهاد توکیو در سال ۱۹۴۶ در طول جنگ جهانی دوم اجرا شد. دو سال بعد شورای انجمن‌های صلیب سرخ جشن سالانه‌ای را برای گرامی‌داشت سالگرد تولد هانری دونانت در هشتم می پیشنهاد کرد که به‌طور رسمی در سال ۱۹۴۸ به تصویب رسید. از آن زمان روز جهانی صلیب سرخ در سطح جهانی جشن گرفته می‌شود تا فداکاری و شجاعت داوطلبان و کارکنان صلیب سرخ را به رسمیت بشناسد.

صلیب سرخ با انجمن‌هایی در ۱۸۵ از ۱۹۵ کشور جهان، بزرگ‌ترین شبکه بشردوستانه جهان است و کمک‌های فوری و طولانی‌مدت را به جوامع مستعد بلایا در سراسر جهان ارائه می‌کند و در سال ۲۰۳۲ ادعا کرد که جان ۶۵۰ میلیون نفر را در سراسر جهان نجات داده است.

اهمیت روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر

اهمیت روز جهانی صلیب سرخ در نقش آن به‌عنوان بستری برای افزایش آگاهی در مورد اصول، مأموریت و فعالیت‌های سازمان نهفته است. این روز یادآوری اهمیت انسانیت، شفقت و همبستگی در مواقع بحران و بهانه‌ای برای نشان دادن حمایت از اقدامات حیاتی صلیب سرخ در ارائه کمک‌های بشردوستانه و ترویج ارزش‌های انسانی در سراسر جهان است.

روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر نقش حیاتی کارکنان، داوطلبان و اعضای جنبش بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر را به رسمیت می‌شناسد که با کمک‌های بشردوستانه حیاتی خود نقش اساسی در گسترش صلح در سراسر جهان ایفا می‌کنند. در شرایطی که دموکراسی جهانی هر روز در خطر است، ضربات فاجعه‌باری به نظم جهانی وارد می‌شود و آسیب‌پذیرترین افراد را در سراسر جهان در معرض خطر مرگ قرار می‌دهد، نیاز به نیروهای بین‌المللی برای انتقال کمک‌های بشردوستانه هرگز بیشتر از این نبوده است.

جنبش صلیب سرخ معتقد است که همه قدرت تغییر جهان را دارند و در هشتم می عزم یکپارچه میلیون‌ها داوطلب فداکار را ارج می‌نهد که تعهد خدمت در این زمینه را پذیرفته‌اند. داوطلبان دلیر جمعیت صلیب سرخ و هلال احمر همواره در خط مقدم بلایای متعدد بوده‌اند و کمک‌های خود را به شکل‌های مختلف ازجمله اهدای خون ارائه می‌کند.

این روز در کنار ارج نهادن به میراث صلح‌طلبانه، آگاهی عمومی را در مورد پیشگیری و درمان بیماری‌هایی مانند سل، ایدز و مالاریا در جوامع محروم افزایش می‌دهد و در طول آن پیام‌های بهداشتی آموزشی از تلویزیون‌های ملی پخش می‌شود تا به میلیون‌ها نفر در سراسر جهان ابلاغ شود.

شعار روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر ۲۰۲۴

شعار روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر ۲۰۲۴ «من با شادی می‌بخشم و این شادی، پاداش است» تعیین شده است.

کد خبر 751428